VERGİ UYUŞMAZLIKLARINDA YENİ HUKUKİ YOL -İSTİNAF

                       Cahit YERCİ, MA

                    Yeminli Mali Müşavir

 

6545 sayılı Türk Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun  18/06/2014 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda kabul edilmiştir. Söz konusu kanun, Cumhurbaşkanı incelemesini izleyerek Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihte yürürlüğe girecektir.

 

6545 sayılı Kanun, diğer bazı kanunlar yanında, 2576 sayılı  Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun  ile 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda önemli değişiklikler yapmıştır.

 

2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun’da yapılan değişikliklerle bölge idare mahkemeleri’nin kuruluş ve örgütlenme yapısı ile bu mahkemelerin görevleri değiştirilmiştir.   

  

Bu değişikliklerin koşutunda 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda  da, yargısal başvuru yolları bağlamında değişikliğe gidilmiştir. Yapılan değişikler kapsamında vergi uyuşmazlıklarının çözümü hususundaki yargısal başvuru yolları da değişmektedir.

 

Mevcut sistemde, vergi mahkemeleri ilk derece, bölge idare mahkemeleri ve Danıştay ise, sırasıyla, itiraz ve temyiz mercii olarak, ikinci derece yargılama yeri konumundadır. Mevcut yapı içinde, vergi mahkemelerinin tek yargıçla verdiği kararlara karşı bölge idare mahkemesine, kurul halinde verdiği kararlara karşı ise Danıştay’a başvuru yapılabilmektedir. Uyuşmazlık sürecinde, bölge idare mahkemesince verilen kararlar hususunda Danıştay’ın herhangi bir görevi ya da yetkisi bulunmamaktadır.  

 

6545 sayılı Kanun, vergi mahkemelerinin, bölge idare mahkemelerinin ve Danıştay’ın uyuşmazlık sürecinde birlikte rol aldığı üç dereceli bir yargılama düzeni getirmektedir. Bu yeni düzende, bölge idare mahkemeleri vergi mahkemelerince verilen istinaf yolu açık kararların incelendiği ikinci derece yargı yeri konumunda olacaktır.  Danıştay ise, getirilen yeni sistemde, istinaf başvurusu üzerine bölge idare mahkemelerince verilen  temyiz yolu açık kararları temyizen inceleyen üçüncü derece yargı yeridir.  Yeni sistemde vergi mahkemesi kararlarının doğrudan Danıştay’da temyize taşınması olanağı yoktur.   

 

Yukarıda bölge idare mahkemelerinin yapılarında ve görevlerinde değişiklik yapıldığı belirtilmişti. Kanunun öngördüğü yeni yapıdaki bölge idare mahkemelerinin  Adalet Bakanlığı’nca 6545 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde kurulması gerekmektedir. Bölge idare mahkemelerinin kuruluşları, yargı çevreleri ve tüm yurtta göreve başlayacakları tarih, Resmî Gazete’de ilan edilecektir.Kanun yollarına ilişkin olarak yapılan değişikler yeni yapıdaki bölge idare mahkemelerinin tüm yurtta göreve başlayacakları tarihten sonra verilen kararlar hakkında uygulanır (6545 SK m. 27, 2577 SK geçici m. 8). Dolayısıyla, 6545 sayılı Kanun’un vergi uyuşmazlıklarının çözümüyle ilgili olarak getirdiği  ve üç dereceli yargılama esası içeren yeni sistem yeni yapıdaki bölge idare mahkemelerinin tüm yurtta göreve başlayacakları tarihten sonra işlemeye başlayacaktır.  Belirtilen tarihten önceki kararlara karşı yapılacak yargısal başvurularda şu anda mevcut mevzuata göre hareket edilecektir.

 

6545 sayılı Kanunla getirilen, vergi uyuşmazlıklarına ilişkin yargısal düzenin içeriğinde yer alan diğer önemli hususlar aşağıdaki gibidir:

 

·      Vergi mahkemelerinin istinaf yolu açık kararlarına karşı bölge idare mahkemelerine istinaf yoluyla başvuru yapılır.

·      Konusu beş bin TL’yi geçmeyen vergi davaları hakkında vergi mahkemelerince verilen kararlar kesin olup, bunlara karşı istinaf yoluna başvurulamaz (2577 SK m. 45/1).

·      Bölge İdare Mahkemeleri’nin konusu yüz bin TL’yi aşan vergi davaları hakkında açılan davalar hakkında verdiği kararlar Danıştay’da temyiz edilebilir (2577 SK m. 46/birinci fıkra/bent b).

·      Bölge İdare Mahkemeleri’nin konusu yüz bin TL’yi aşmayan vergi davaları hakkında açılan davalar hakkında verdiği kararlara karşı Danıştay’da temyiz davası açılmaz. Bölge İdare Mahkemeleri’nin temyize açık olmayan  bu tür kararları kesindir (2577 SK m. 45/6).

·      Bölge İdare Mahkemesi Danıştay’ın temyiz incelemesi sonucunda verdiği bozma kararlarına uyabilir ya da kendi kararında ısrar edebilir (2577 SK m. 50/3).

·      Bölge idare mahkemesi, bozmaya uymayarak kararında ısrar ederse, ısrar kararının temyizi hâlinde, talep, Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunca incelenir ve karara bağlanır. Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulları kararlarına uyulması zorunludur (2577 SK m. 50/5).

·      Mevcut sistemde, Danıştay dava daireleri ve (…) Vergi Dava Daireleri Kurullarının temyiz üzerine verdikleri kararlar ile bölge idare mahkemelerinin itiraz üzerine verdikleri kararlar hakkında, bir defaya mahsus olmak üzere kararın tebliğ tarihini izleyen on beş gün içinde taraflarca kararın düzeltilmesi istenebilmektedir (2577 SK m. 54). 6545 sayılı Kanunla bu olanak ortadan kaldırılmaktadır (6545 SK m. 103).